Hợp đồng tương lai là gì? Có bao nhiêu loại phổ biến?

Hợp đồng tương lai ngày càng trở thành một trong những công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro và tìm kiếm lợi nhuận trong giao dịch. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ hợp đồng tương lai là gì, hoạt động ra sao và có những loại nào phổ biến trên thị trường. Đặc biệt, khái niệm hợp đồng tương lai vĩnh cửu cũng đang thu hút sự quan tâm lớn trong lĩnh vực đầu tư tiền mã hóa.

Bài viết dưới đây, Broker Việt Nam sẽ giúp bạn nắm bắt đầy đủ kiến thức về các loại hợp đồng tương lai, từ cơ bản đến nâng cao, để tự tin hơn trong các quyết định đầu tư của mình.

Hợp đồng tương lai là gì?

Hợp đồng tương lai (Futures Contract) là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên nhằm mua hoặc bán một tài sản cụ thể vào một thời điểm xác định trong tương lai, với mức giá được cố định từ hiện tại.

Theo Wikipedia (cập nhật 2024), hợp đồng tương lai là một công cụ phái sinh tài chính được chuẩn hóa, thường được niêm yết và giao dịch công khai trên các sàn giao dịch lớn như CME, ICE, HNX.

Các đặc điểm nổi bật của hợp đồng tương lai gồm:

• Thời gian đáo hạn cụ thể (ngày hết hạn rõ ràng);
• Tài sản cơ sở rõ ràng (vàng, dầu, chứng khoán, chỉ số…);
• Được giao dịch trên sàn tập trung, có cơ chế ký quỹ và thanh toán hàng ngày;
• Có thể sử dụng đòn bẩy tài chính cao, tăng cả cơ hội và rủi ro.

Theo Investopedia (2024), hợp đồng tương lai được sử dụng phổ biến trong:

• Phòng ngừa rủi ro (hedging);
• Đầu cơ giá lên hoặc xuống của tài sản;
• Giao dịch nhanh nhạy với biến động thị trường.

Các loại hợp đồng tương lai phổ biến là gì?

Hợp đồng tương lai được phân loại dựa trên tài sản cơ sở và được sử dụng rộng rãi trên các thị trường tài chính toàn cầu. Theo CME Group và Wikipedia (2024), dưới đây là các loại hợp đồng tương lai phổ biến nhất hiện nay:

Hợp đồng tương lai hàng hóa (Commodity Futures)

• Áp dụng cho vàng, bạc, dầu thô, khí gas, cà phê, ngô, lúa mì,…
• Được giao dịch mạnh mẽ tại các sàn như NYMEX, ICE, TOCOM.
• Phục vụ mục tiêu phòng ngừa rủi ro giá cho nhà sản xuất và đầu cơ.

Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán (Index Futures)

• Tài sản cơ sở là các chỉ số thị trường như S&P 500, Nasdaq, VN30, Nikkei 225.
• Phổ biến với các quỹ đầu tư, nhà đầu cơ thị trường phái sinh.
• Tại Việt Nam, VN30F1M là sản phẩm tiêu biểu theo Sở Giao dịch HNX.

Hợp đồng tương lai lãi suất (Interest Rate Futures)

• Dựa trên trái phiếu chính phủ hoặc mức lãi suất chuẩn.
• Ví dụ: US Treasury Futures, Eurodollar Futures.
• Dùng để bảo vệ trước biến động lãi suất trong tương lai.

Hợp đồng tương lai ngoại tệ (Currency Futures)

• Áp dụng cho các cặp tiền tệ như EUR/USD, USD/JPY, GBP/USD,…
• Niêm yết tại các sàn như CME, ICE, sử dụng để hedging rủi ro tỷ giá hoặc đầu cơ biến động tiền tệ.

Theo dữ liệu từ CME Group (2024), khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai toàn cầu vẫn đang tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực tiền điện tử và chỉ số chứng khoán.

Tầm quan trọng của hợp đồng tương lai trên thị trường là gì?

Hợp đồng tương lai đóng vai trò xương sống trong hệ sinh thái tài chính toàn cầu, giúp thị trường vận hành hiệu quả, minh bạch và ổn định hơn. Theo Tổ chức Quốc tế các Ủy ban Chứng khoán IOSCO (2023), hợp đồng tương lai có tác động tích cực đến thanh khoản và khả năng quản trị rủi ro của thị trường.

Cụ thể, tầm quan trọng của hợp đồng tương lai được thể hiện qua:

1. Cung cấp công cụ phòng ngừa rủi ro (hedging): Giúp doanh nghiệp, nhà đầu tư bảo vệ lợi nhuận khỏi biến động giá (hàng hóa, lãi suất, tỷ giá…).
2. Tăng tính thanh khoản cho thị trường: Các hợp đồng được giao dịch liên tục trên sàn tạo điều kiện ra vào thị trường dễ dàng, giảm spread.
3. Phản ánh kỳ vọng thị trường trong tương lai: Theo CME Group (2024), giá hợp đồng tương lai thường được dùng để dự báo xu hướng thị trường tài chính.
4. Hỗ trợ nhà đầu tư cá nhân và tổ chức đa dạng hóa danh mục: Thay vì chỉ nắm giữ cổ phiếu, nhà đầu tư có thể thêm chỉ số, hàng hóa, crypto futures… vào danh mục.
5. Giúp điều tiết và minh bạch hóa thị trường tài chính: Các sàn phái sinh được quản lý chặt chẽ, giúp đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho mọi nhà đầu tư.

Theo báo cáo của World Federation of Exchanges (2024), thị trường hợp đồng tương lai toàn cầu ghi nhận tăng trưởng hơn 20% khối lượng giao dịch, thể hiện rõ vai trò ngày càng lớn trong hoạt động tài chính hiện đại.

Các chiến lược giao dịch phổ biến với hợp đồng tương lai

Giao dịch hợp đồng tương lai không chỉ là mua thấp – bán cao, mà còn đòi hỏi nhà đầu tư áp dụng các chiến lược phù hợp với từng giai đoạn thị trường. Theo Investopedia (2024) và tài liệu của CME Group, dưới đây là những chiến lược giao dịch phổ biến và hiệu quả nhất với hợp đồng tương lai:

Giao dịch theo xu hướng

Giao dịch theo xu hướng là chiến lược phổ biến trong thị trường hợp đồng tương lai, dựa trên giả định rằng giá có xu hướng di chuyển theo một hướng nhất định – tăng (uptrend) hoặc giảm (downtrend) – trong một khoảng thời gian. Bạn có thể tham khảo các bước thực hiện như sau:

Bước 1: Xác định xu hướng

• Sử dụng các công cụ kỹ thuật như Đường trung bình động (MA), Chỉ báo MACD, RSI hoặc Trendline để xác định xu hướng chính.
• Trong xu hướng tăng: giá tạo đỉnh cao hơn và đáy cao hơn.
• Trong xu hướng giảm: giá tạo đỉnh thấp hơn và đáy thấp hơn.

Bước 2: Mở vị thế phù hợp

• Mua (Long) khi xu hướng tăng được xác nhận.
• Bán (Short) khi xu hướng giảm rõ ràng.

Bước 3: Quản lý rủi ro

• Luôn đặt lệnh cắt lỗ (Stop-Loss) dưới mức hỗ trợ (với lệnh Long) hoặc trên mức kháng cự (với lệnh Short).
• Chốt lời từng phần theo tỷ lệ lợi nhuận kỳ vọng (Risk/Reward ratio).

Giao dịch đảo chiều

Giao dịch đảo chiều là chiến lược tận dụng thời điểm giá chuyển từ xu hướng hiện tại sang xu hướng ngược lại. Mục tiêu của bạn là xác định chính xác điểm đảo chiều để mở vị thế sớm và thu lợi nhuận tối đa. Có thể làm theo các bước sau:

Bước 1: Xác định vùng quá mua/quá bán

• Sử dụng chỉ báo RSI (Relative Strength Index): RSI > 70 là quá mua, RSI < 30 là quá bán.
• Chỉ báo Stochastic hoặc MACD cũng giúp nhận diện đà suy yếu của xu hướng hiện tại.

Bước 2: Tìm mô hình đảo chiều

• Các mô hình kỹ thuật phổ biến: Double Top/Bottom, Head and Shoulders, Pin Bar, Engulfing.
• Kết hợp với khối lượng giao dịch để tăng độ tin cậy.

Bước 3: Xác nhận đảo chiều bằng tín hiệu kỹ thuật

• Giá phá vỡ trendline cũ hoặc hỗ trợ/kháng cự mạnh.
• Đảo chiều kèm tín hiệu phân kỳ giữa giá và chỉ báo (divergence).

Bước 4: Mở vị thế và quản lý lệnh

• Mở lệnh bán (Short) khi phát hiện xu hướng tăng suy yếu và khả năng đảo chiều giảm.
• Mở lệnh mua (Long) khi xu hướng giảm có dấu hiệu đảo chiều tăng.
• Đặt Stop-Loss gần vùng giá cũ để giảm rủi ro.
• Chốt lời ở các mức Fibonacci hoặc vùng hỗ trợ/kháng cự mới.

Giao dịch chênh lệch giá

Giao dịch chênh lệch giá là chiến lược đầu tư trong hợp đồng tương lai, trong đó bạn đồng thời mở hai vị thế đối lập (mua – bán) trên các hợp đồng khác nhau để khai thác chênh lệch giá giữa chúng. Mục tiêu là kiếm lợi nhuận từ sự thay đổi tương đối về giá, thay vì biến động của từng hợp đồng riêng lẻ.

Các loại spread phổ biến

Intra-commodity spread (chênh lệch cùng loại tài sản):

• Ví dụ: Mua hợp đồng tương lai dầu thô tháng 7 và bán hợp đồng tháng 9.
• Áp dụng khi dự đoán sự thay đổi trong cung – cầu ngắn hạn và dài hạn.

Inter-commodity spread (chênh lệch giữa hai loại tài sản liên quan):

• Ví dụ: Mua hợp đồng tương lai dầu thô, bán hợp đồng tương lai xăng.
• Dựa vào mối quan hệ sản xuất – tiêu dùng giữa các hàng hóa.

Inter-market spread (chênh lệch giữa các sàn giao dịch):

• Mua cùng một loại hợp đồng trên sàn này, bán trên sàn khác khi có sự khác biệt giá do thanh khoản hoặc thời gian giao dịch.

Cách thực hiện

• Bước 1: Xác định mối quan hệ giá ổn định giữa hai tài sản hoặc kỳ hạn.
• Bước 2: Sử dụng biểu đồ giá chênh lệch (spread chart) để phát hiện vùng định giá lại.
• Bước 3: Mở đồng thời 2 lệnh (long và short) để cân bằng rủi ro thị trường.
• Bước 4: Đóng vị thế khi chênh lệch giá đạt mục tiêu kỳ vọng.

FAQ: Một số câu hỏi liên quan đến hợp đồng tương lai 

Hợp đồng tương lai có phải dành riêng cho trader chuyên nghiệp?

Không. Mặc dù hợp đồng tương lai thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư chuyên nghiệp và tổ chức lớn, nhưng nhiều sàn giao dịch hiện nay đã cung cấp phiên bản dễ tiếp cận hơn cho nhà đầu tư cá nhân với đòn bẩy thấp, giao diện thân thiện và tài khoản demo.

Giao dịch hợp đồng tương lai có rủi ro cao không?

Có. Hợp đồng tương lai sử dụng đòn bẩy tài chính, điều này có thể khuếch đại lợi nhuận nhưng cũng tăng rủi ro thua lỗ. Việc quản trị vốn và đặt lệnh cắt lỗ là điều bắt buộc để giảm thiểu rủi ro.

Có thể giao dịch hợp đồng tương lai 24/7 không?

Một số hợp đồng tương lai như hợp đồng tương lai vĩnh cửu (Perpetual Futures) trên các sàn giao dịch crypto hoạt động 24/7. Tuy nhiên, với thị trường truyền thống như chứng khoán hay hàng hóa, thời gian giao dịch phụ thuộc vào quy định của từng sàn.

Cần bao nhiêu vốn để bắt đầu giao dịch hợp đồng tương lai?

Tùy vào loại tài sản và mức đòn bẩy sàn cung cấp. Một số sàn crypto chỉ yêu cầu từ 10 – 50 USD, trong khi thị trường hàng hóa truyền thống có thể yêu cầu hàng ngàn USD ký quỹ ban đầu.

Kết luận

Hợp đồng tương lai là công cụ tài chính mạnh mẽ, giúp bạn đa dạng hóa chiến lược và quản lý rủi ro hiệu quả trên nhiều thị trường khác nhau. Việc hiểu rõ các loại hợp đồng cùng những chiến lược giao dịch phổ biến sẽ là nền tảng vững chắc để bạn tham gia thị trường một cách tự tin và an toàn. 

Là người mới bắt đầu tham gia thị trường, lời khuyên cho bạn là hãy luôn học hỏi, thực hành qua tài khoản demo và quản lý vốn chặt chẽ để đạt được thành công bền vững. Hy vọng những kiến thức forex trên đã mang lại cho bạn những thông tin hữu ích.